Twoje prawa i proces karny
Co się dzieje po zgłoszeniu przestępstwa na policji?
Policja zarejestruje Twoje zgłoszenie i podejmie decyzję o wszczęciu śledztwa. O wydanej decyzji zostaniesz powiadomiony(-a) listownie. W przypadku wszczęcia śledztwa śledczy lub prokurator uzna Cię za poszkodowanego(-ą). Podczas trwania śledztwa możesz być jeszcze raz poproszony(-a), byś opowiedział(-a) o tym, co się stało. Śledczy przesłucha świadków i podejrzanego, obejrzy też miejsce zdarzenia. Celem śledczego jest jak najdokładniejsze wyjaśnienie okoliczności zdarzenia i zebranie dowodów na jego poparcie. Po zakończeniu śledztwa zebrany materiał zostaje przekazany prokuratorowi, który decyduje o tym, czy sprawa ma trafić do sądu.
Jeśli prokurator uzna, że została zebrana wystarczająca ilość dowodów, przekazuje on sprawę sądowi. Sędzia określa termin rozprawy sądowej, wzywa na rozprawę poszkodowanego(-ą) i jego (jej) przedstawiciela, oskarżonego(-ą) i jego (jej) obrońcę, świadków. W czasie rozprawy sąd wysłuchuje zeznań osoby oskarżonej o przestępstwo, poszkodowanego(-ej) oraz świadków. Po zbadaniu sprawy sąd wydaje wyrok – uznać oskarżoną osobę za winną lub ją uniewinnić.
Jeśli osoba oskarżona o przestępstwo, poszkodowany(-a) lub prokurator nie zgadza się z wyrokiem sądu, może go zaskarżyć. Odwołanie rozpatrzy sąd wyższej instancji, który może na nowo ocenić okoliczności sprawy. Wyrok sądu wyższej instancji może podlegać ponownemu zaskarżeniu przed Sądem Najwyższym Litwy. Wyrok tego Sądu jest ostateczny i niezaskarżalny.
Padłem(-am) ofiarą przestępstwa – jakie mam prawa?
Każda osoba, która padła ofiarą przestępstwa, nabywa określone prawa. Niżej podano wykaz podstawowych praw poszkodowanych. Niektóre z tych praw, np. prawo do otrzymania tłumaczenia, przysługują nie dla wszystkich ofiar przestępstwa. Poszkodowani mogą z nich korzystać w ciągu całego procesu – podczas składania zawiadomienia policji, w czasie śledztwa i rozpatrywania sprawy w sądzie.
Masz prawo:
Jeśli padłeś(-aś) ofiarą przestępstwa, masz prawo pisemnie lub ustnie zgłosić do policji lub prokuratury wniosek o wszczęcie śledztwa. Możesz to zrobić po przybyciu na najbliższy posterunek policji lub poprzez złożenie skargi drogą elektroniczną (ePolicija.lt).
Składając zawiadomienie o połenieniu przestępstwa, masz prawo do bycia informowanym (-ą) o przebiegu procesu karnego, Twojej roli w nim i o przysługujących Ci prawach.
W przypadku wszczęcia śledztwa na Twój wniosek masz prawo do bycia informowanym(-ą) o etapach śledztwa w sprawie przestępstwa. W tym celu otrzymasz od oficera śledczego niezbędne dane kontaktowe.
Możesz wystąpić do sądu z wnioskiem, żeby sprawca przestępstwa naprawił wyrządzoną Tobie szkodę. Skargę odszkodowawczą składa się w sprawie karnej lub na drodze pozwu indywidualnego w indywidualnym dochodzeniu, czyli w postępowaniu cywilnym. Jeśli padłeś(-aś) ofiarą przestępstwa z użyciem przemocy, możesz ubiegać się o zadośćuczynienie w innym trybie niż postępowanie sądowe.
W trakcie wnoszenia do sądu sprawy o odszkodowanie z tytułu popełnienia przestępstwa przysługuje Ci prawo do adwokata opłacanego przez państwo. Jeśli poziom Twoich dochodów lub stanu materialnego jest niewysoki, możesz zwrócić się o wyznaczenie adwokata opłacanego przez państwo, który będzie Cię reprezentował podczas całego postępowania karnego.
Jeśli padłeś(-aś) ofiarą przestępstwa, masz prawo do uzyskania bezpłatnej pomocy psychologicznej, doradczej i społecznej oraz innego wsparcia praktycznego. Na bezpłatną pomoc możesz również liczyć w przypadku niezgłoszenia przestępstwa na policji.
Jeśli istnieje ryzyko, że sprawca przestępstwa będzie się na Tobie mścił, zastraszał lub próbował wywrzeć wpływ, masz prawo do ochrony przewidzianej prawem.
Jeśli nie mówisz w języku państwowym, masz prawo do otrzymania bezpłatnego tłumaczenia na swój język ojczysty lub na taki, który dobrze znasz. Tłumaczenie wykonywane jest w formie ustnej podczas Twojej komunikacji z funkcjonariuszami oraz w sądzie, a także w formie pisemnej w przypadku tłumaczenia wszystkich kierowanych do Ciebie dokumentów procesowych.
Może nią być każdy, kogo darzysz zaufaniem – przyjaciel(-ciółka), matka, ojciec lub pracownik centrum pomocy specjalistycznej. Ma prawo towarzyszyć Ci podczas składania skargi i udziału w przesłuchaniu. śledczy lub prokurator może odmówić udziału osobie towarzyszącej, jeśli zaszkodziłoby to Twoim interesom lub sprawie, np. w przypadku, gdy osoba jest zainteresowana określonym rozstrzygnięciem sprawy.
Zebrane w trakcie śledztwa prywatne dane, takie jak adres, numer telefonu lub dane kontaktowe Twoich bliskich, nie mogą być dostarczone albo ujawnione podejrzanemu.
Masz prawo skarżyć decyzje śledczego, prokuratora lub sędziego, np. decyzję o nieprzesłuchaniu świadka, którego chcesz lub decyzję odmawiającą Ci dostępu do materiałów śledztwa.